Skuteczne leczenie
stopy cukrzycowej

• 50% amputacji - to duże amputacje
• 50% pacjentów - będzie miało kolejną amputację w ciągu 5 lat
• 50% pacjentów - umrze w ciągu 5 lat

Fakt ten stanowi duże wyzwanie dla specjalistów próbujących ratować stopę. Pacjenci zgłaszający się do poradni specjalistycznych zwykle trafiają zbyt późno, by podjąć skuteczne leczenie i ratowanie kończyny.

• 15% pacjentów - owrzodzenie w przebiegu choroby
• 15% owrzodzeń stopy - obejmuje kości i stawy
• 15% owrzodzeń stopy - zakończy się amputacją

Zespół stopy cukrzycowej (ZSC) kojarzymy ze znacznym ryzykiem amputacji. Wynika to głównie z braku odpowiedniej wiedzy zarówno pacjentów i ich rodzin, jak i terapeutów. Nie mówimy tu wyłącznie o braku wiedzy merytorycznej, dotyczącej różnorakich technik postępowania z raną przewlekłą, ale przede wszystkim o wiedzy, kto i w jakim zakresie powinien zajmować się danym przypadkiem.

Chcąc szybko i skutecznie przeciwdziałać amputacjom, stworzyliśmy w naszej klinice zespół, w którym każdy z członków ma przydzielone zadania, lecz nie zajmuje się leczeniem czy profilaktyką samotnie.

Wzrost zainteresowania problemem zespołu stopy cukrzycowej sprzyja dynamicznemu rozwojowi gabinetów podologicznych. Brakuje jednak wsparcia dla specjalistów zajmujących się problemami stopy (podologów) ze strony miejscowych centrów leczenia stopy cukrzycowej, co jest niekomfortowe i niebezpieczne tak dla pacjenta, jak i dla lekarza. Z drugiej strony brak wsparcia dla poradni stopy cukrzycowej ze strony merytorycznie przygotowanych podologów i podiatrów ogranicza możliwość przyjęcia pacjentów i intensywnego nadzorowania pilnych przypadków.

W strukturach NFZ poradnia stopy cukrzycowej nie figuruje (wszystkie porady odbywają się w ramach kontraktu z poradnią diabetologiczną), ośrodków takich w całym kraju jest nie więcej niż osiem. Łatwo sobie wyobrazić, jaka liczbą chorych musi się zająć jedna poradnia.

Angiodiabetica zapewnia leczenie interdyscyplinarne. Nasz zespół składa się z diabetologa, angiologia, internisty, podologów oraz pielęgniarek zabiegowych. Ściśle współpracujemy z chirurgiem ogólnym i naczyniowym (dostęp do procedur wewnątrznaczyniowych/zabiegów klasycznych), a nawet szewcem.

Zespół interdyscyplinarny świadomie dzieli kompetencje w zakresie diagnostyki leczenia na poszczególne specjalności, koncentrując się na pacjencie, a nie na interesie konkretnej specjalizacji medycznej.

Dobrze przygotowani podolodzy i podiatrzy stanowią szansę na znaczne odciążenie poradni specjalistycznej i przejęcie opieki nad pacjentami z wyleczonym owrzodzeniem. Takie działania nazywamy profilaktyką wtórną. Polegają one głównie na pielęgnacji blizn, usuwaniu narastających tkanek hiperkratotycznych (modzeli), a w przypadku pacjentów z pozostałymi owrzodzeniami – także ich prawidłowym opatrzeniu. Ofertę podologiczną, w ramach naszej kliniki kierujemy również do pacjentów, których można objąć profilaktyką pierwotną (wtedy, gdy ich stopy są zagrożone powstaniem przewlekłego owrzodzenia, lecz do jego wytworzenia jeszcze nie doszło). Musimy pamiętać, że cukrzyca, jako choroba przewlekła i podstępna, powoduje powstawanie wielu powikłań ogólnoustrojowych, a związana z nią neuropatia najdotkliwiej dotyka stopy. Pacjent z neuropatią cukrzycową nie odczuwa bólu, dotyku ani temperatury, co uniemożliwia mu adekwatną reakcję na występujący uraz (często przebicie stopy gwoździem, szkłem, oparzenie a także zaniedbane modzele i odciski z powstającymi ranami).

Kontrola podologiczna to opieka obejmująca:

• opatrywanie stopy cukrzycowej neuropatycznej (posługiwanie się różnorodnymi frezami
• musi łączyć się ze sprawnością w posługiwaniu się ostrzami chirurgicznymi),
• rozróżniania zagrożenia w postaci zaburzeń ukrwienia,
• postępowanie z zakażeniami i postępującymi deformacjami,
• ustawiczną edukację pacjentów w zakresie prawidłowej pielęgnacji stóp.

Jednocześnie, jesteśmy otwarci na lokalne współdziałanie z innymi podologami, kosmetologami oraz lekarzami i pielęgniarkami zajmującymi się tym problemem.

Wizyta w gabinecie to podstawowe narzędzie wczesnego wykrywania i unikania zagrożeń, jakie niesie ze sobą zbyt późne wykrycie stopy cukrzycowej.

Pierwsza wizyta powinna obejmować przynajmniej:

• zebranie dokładnego wywiadu dotyczącego czasu trwania cukrzycy – im dłużej trwa choroba, tym większe spustoszenia mogła poczynić,
• ustalenie, czy pacjent przyjmuje insulinę (gdyż podczas jej stosowania łatwiej dochodzi do niedocukrzeń),
• oglądanie i dotykanie obu stóp pod kątem nawodnienia skóry (u większości pacjentów występuje skóra sucha, pozbawiona całkowicie potu),
• badanie obecności neuropatii cukrzycowej w co najmniej kilku miejscach na stopach pacjenta za pomocą prostych narzędzi: monofilamentu Semmesa-Weinsteina, stroika widełkowego Rydela-Seiffera 128 Hz lub neurotipsu i termotipsu – to badanie wskaże podologowi, czy pacjent nie zaprotestuje podczas zbyt brutalnie wykonywanych zabiegów pielęgnacyjnych (przegrzanie skóry frezarką, głębokie zacięcie skalpelem, zranienie okolicy paznokcia podczas jego obcinania itp.),
• badanie tętna na tętnicach grzbietowych stóp (grzbiet stopy) i tętnicach piszczelowych tylnych (za kostką przyśrodkową) – koniecznie obustronnie. Wyczucie tętna na tych tętnicach daje sygnał, że u podstawy problemów pacjenta najprawdopodobniej nie leży niedokrwienie stopy, co umożliwia bezpieczne wykonywanie zabiegów pielęgnacyjnych z zachowaniem zasad antyseptyki. Brak wyczuwalnego tętna na stopach lub jednej z nich powinno podologa skłonić w pierwszej kolejności do konsultacji z angiologiem lub chirurgiem naczyniowym, gdyż nieprawidłowo wykonany zabieg pielęgnacyjny może doprowadzić do szybkiego rozwoju zakażenia, nasilenia niedokrwienia i amputacji kończyny.

Ocenia się, że indywidualnego zaopatrzenia terapeutycznego wymaga ok. 80% pacjentów z zespołem stopy cukrzycowej. To podolog, ściśle współpracujący z zakładem produkcji wkładek i obuwia stanowi wsparcie dla pacjenta, którego leczenie dobiega lub dobiegło końca, a deformacja stopy uniemożliwia używanie obuwia kupionego w sklepie.

Często pacjent boryka się z problemem znacznej różnicy długości i wielkości stóp, co skutecznie uniemożliwia zakup odpowiedniego obuwia. Brak wsparcia ze strony podologa lub poradni stopy cukrzycowej kończy się zwykle zakupem obuwia zbyt dużego, niedopasowanego. Konsekwencją takiego stanu są otarcia, pęcherze i narastające modzele, powodujące powstawanie niegojących się owrzodzeń, zakażeń i amputacji. Wkładki i buty, o których mowa, muszą charakteryzować się odpowiednią grubością i być wykonane z odpowiednich materiałów (często w jednej wkładce jest kilka warstw różnych materiałów o różnych właściwościach kompresyjnych, co powoduje, że produkcja tego typu wkładek trwa kilka dni i wymaga użycia specjalistycznych urządzeń obuwniczych).

Potrzebę edukacji wśród chorych na cukrzycę dostrzegł już w latach 30. ubiegłego wieku prof. Elliot Joslin, mówiąc, że chorzy na cukrzycę, którzy wiedzą więcej – żyją dłużej. Wiele lat później udowodniono tę tezę w wielu badaniach naukowych, a nowoczesne modele leczenia chorych na cukrzycę w renomowanych klinikach na całym świecie uznają ją za jedno z najważniejszych zadań.

W naszym gabinecie pacjent spotyka się z terapeutą wielokrotnie i ma możliwość rozmowy o swojej dolegliwości. Ważną rolą terapeuty jest ustawiczne edukowanie pacjenta. W czasie wizyt w gabinetach lekarskich często brakuje czasu na przekazanie szerszej wiedzy pacjentowi i jego rodzinie na temat pielęgnacji. Skupiamy się często wyłącznie na najpilniejszych informacjach o lekach, opatrunkach i przepłukiwaniu ran. Naszą rolą jest być także źródłem rzetelnej wiedzy dla pacjenta. Wiedza pozwoli mu uniknąć powstania owrzodzenia i zapobiec konieczności interwencji lekarskiej.

W Klinice Angiodiabetica uzyskasz odpowiedzi na wszystkie pytania.