Tętniak
aorty

Mianem tętniaka określa się poszerzenie tętnicy o co najmniej 50% w porównaniu do średnicy przylegającej do niego prawidłowej tętnicy.
Tętniak aorty brzusznej występuje u 3-4% populacji powyżej 50. roku życia. U mężczyzn tętniaki wykrywa się od trzech do ośmiu razy częściej niż u kobiet.

Rodzaje tętniaków:

• tętniak bezobjawowy,
• tętniak objawowy – jego oznaką jest ból występujący w okolicy lędźwiowo-krzyżowej lub ból brzucha promieniujący do krocza,
• tętniak pęknięty – bólowi towarzyszą objawy utraty krwi i wstrząsu krwotocznego.

Ryzyko pęknięcia tętniaka jest bezpośrednio związane z jego wielkością:

Pęknięcie aorty w 80% występuje na tylnej ścianie. Pęknięcie tętniaka do wolnej jamy otrzewnowej zwykle kończy się zgonem.

Wskazania do operacji tętniaka aorty brzusznej:

• natychmiastowe – pęknięcie tętniaka,
• pilne – tętniak objawowy,
• planowe – tętniak bezobjawowy: u mężczyzn, gdy średnica tętniaka jest większa niż 5,5 cm (na podstawie Small aneurysm trial i ADAM trial), u kobiet, gdy średnica tętniaka jest większa niż 5,2 cm (wytyczne ESVS XII 2010).

Ustalanie wskazań wymaga uwzględnienia:

• chorób towarzyszących (np. choroby niedokrwiennej serca, nadciśnienia naczyniowo-nerkowego, niewydolności nerek lub wątroby, przebytego udaru lub zwężenia tętnic szyjnych),
• rokowania.

Leczenie tętniaka aorty brzusznej przebiega w następujący sposób:

• operacja metodą tradycyjną – pomost prosty aortalno-aortalny, pomost rozwidlony aortalno-biodrowy,
• wewnątrznaczyniowe zabiegi aorty brzusznej.

Po odsłonięciu chirurgicznym tętnic udowych zabieg przeprowadza się pod kontrolą rentgenowską wprowadzając w miejsce tętniaka protezę – stentgraft.

Tętniak unoszący powłoki jamy brzusznej (l), olbrzymi tętniak aorty brzusznej – zdjęcie śródoperacyjne (p)

Wewnątrznaczyniowe zabiegi aorty brzusznej

O zakwalifikowaniu chorego do wewnątrznaczyniowych zabiegów tętnicy aorty brzusznej decydują warunki anatomiczne:

• długość szyi tętniaka (odległość między odejściem tętnic nerkowych a początkiem tętniaka) nie może wynosić mniej niż 15 mm,
• szyja tętniaka nie powinna być nadmiernie zwapniała, nie powinna też zawierać skrzeplin,
• kąt pomiędzy osią aorty a osią tętniaka nie powinien być mniejszy niż 120 (kąt 180 świadczy o braku zagięcia),
• tętnice biodrowe nie powinny być nadmiernie kręte, zwężone ani niedrożne, z dużym ryzykiem operacyjnym (uraz operacji wewnątrznaczyniowej jest mały).

Poszczególne etapy operacji otwartej tętniaka aorty brzusznej

Tętniak aorty brzusznej obraz angiograficzny

Tętniak aorty brzusznej – stan po wszczepieniu stentgrafu

Po wykonaniu wewnątrznaczyniowej operacji tętniaka aorty brzusznej mogą wystąpić następujące powikłania:

• przecieki krwi do worka tętniaka w miejscach przylegania do stentgraftu (typ I wg Maya),
• wsteczny napływ przez tętnice lędźwiowe, tętnicę krezkową dolną lub
• tętnicę biodrową wewnętrzną (typ II wg Maya),
• przeciek zależny od stentgraftu: uszkodzenia stentgraftu (typ III wg Maya),
• przeciek zależny od porowatości stentgraftu, zakrzepicy odnogi,
• przemieszczenia stentgraftu,
• złamanie drutu stentgraftu,
• zaginanie się protez,
• jatrogenne rozwarstwienie aorty, tętnic biodrowych, pęknięcie tętniaka,
  uszkodzenie sprzętu wprowadzającego.

Operacja metodą tradycyjną

Do operacji klasycznych kwalifikuje się pozostałych chorych z tętniakiem aorty brzusznej (ich wyniki długofalowe są lepsze niż po operacjach wewnątrznaczyniowych).